Πανελλήνια κίνηση για Αντιδιαβρωτικές & Αναδασωτικές Σπορές

ΠΡΟΣ ΚΑΘΕ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ
ΠΟΛΙΤΗ Ή ΕΝΩΣΗ
Η αγωνία μας για τις συνέπειες των καταστροφικών πυρκαγιών του καλοκαιριού είναι κοινή. Μια από τις πιο σοβαρές και μη αναστρέψιμες είναι το ξέπλυμα του χώματος από τις βροχές και τις πλημμύρες.
Για να μπορέσει η καμένη γη να ξαναγεννήσει ένα δάσος και καλλιέργειες, θα πρέπει πρώτα να εξακολουθήσει να υπάρχει σαν γη και σαν χώμα. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να διαβρωθεί από τις βροχές και να φύγει το χώμα, αφήνοντας στη θέση του πέτρες και βράχια. Εκεί δεν θα ξαναγεννηθεί τίποτα.
Σε ένα κανονικό δάσος η γη καλύπτεται από ένα ‘ζωντανό’ στρώμα χώματος, το οποίο στην επιστημονική γλώσσα ονομάζεται χούμος. Το στρώμα αυτό, βάθους 10-20 εκ., εκτός από τα ανόργανα υλικά, περιέχει το ριζικό πλέγμα των μικρών φυτών τής επιφάνειας, σπόρους αυτών των φυτών και πλήθος μικροοργανισμών, αναγκαίων για τον μεταβολισμό και τη διατροφή των μικρών και μεγάλων φυτών και δέντρων. Η διαπλοκή των ριζικών πλεγμάτων δίνει ένα βαθμό στερεότητας στον χούμο και μαζί με την προστατευτική συμπεριφορά των φύλλων των μικρών φυτών της επιφανείας, το έδαφος ανθίσταται στη διάβρωση από το νερό της βροχής.
Όταν περάσει μια φωτιά, το στρώμα αυτό, ανάλογα με την ταχύτητά της, άλλοτε επιβιώνει, οπότε η αναγέννηση θα γίνει, άλλοτε νεκρώνεται μερικώς και άλλοτε εντελώς. Η γη πρασινίζει άλλοτε κανονικά, άλλοτε λίγο και άλλοτε καθόλου, στις περιοχές, όπου το στρώμα αυτό έχει εντελώς νεκρωθεί.
Αν σ’ αυτή τη φάση της προσπάθειας της φύσης για την επανοργάνωσή της δεν έρθει η εκ των έξω βοήθεια, τότε οι μόνες περιοχές που θα αναγεννηθούν είναι εκείνες που πρασίνισαν, δηλαδή, εκεί όπου το χώμα έμεινε ζωντανό. Οι υπόλοιπες με τον χρόνο θα διαβρωθούν. Πολύ ταχύτερα βέβαια αυτό θα γίνει στις επικλινείς επιφάνειες.
Τα παραπάνω, που ακούγονται τόσο απλά, ανήκουν στην περιοχή εκείνη όπου η κοινή λογική συναντάται και ταυτίζεται με την επιστημονική γνώση. Και δεν είναι η πρώτη φορά, που τέτοιες αυτονόητες θέσεις μένουν για διάφορους λόγους έξω από την περιοχή όπου οι άνθρωποι εστιάζουν τη σκέψη τους και τις περαιτέρω ενέργειές τους.
Το πρώτο αναγκαίο μέτρο είναι η τροφοδότηση της επιφάνειας του εδάφους με σπόρους μικρών φυτών, τα οποία μπορούν γρήγορα να φυτρώσουν και να απλώσουν ρίζες. Συνιστώνται ψυχανθή μαζί με μικρότερη ποσότητα δημητριακών και ντόπιοι από την περιοχή δασικοί σπόροι. Αυτό σημαίνει σπορά με το χέρι ή με ελικόπτερο, μίγματος σπόρων ή σβόλων, ώστε να προστατεύονται περισσότερο από πουλιά και τρωκτικά.
Η μέθοδος αυτή είναι δοκιμασμένη από χρόνια και ήδη εφαρμόζεται επίσημα σε Κύπρο και ΗΠΑ, και στην Ελλάδα, στην Εύβοια, το Ξυλόκαστρο, την Κέρκυρα και την Αττική.
Μια εκστρατεία ενημέρωσης και συντονισμένων ενεργειών για την επιτυχία αυτού του στόχου είναι απολύτως αναγκαία. Γιατί αν δεν γίνει αυτό, ένα πολύ μεγάλο μέρος των καμένων περιοχών δεν θα ξαναγίνει ποτέ δάσος.
Είμαστε μια ομάδα πολιτών, εθελοντικά προσφερομένων, μεταξύ των οποίων και γεωπόνοι, καθώς και ο δρ Δημ. Μπιλάλης, επίκουρος καθηγητής Βιολογικής Γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ζητούμε τη συμμετοχή σας, ώστε η ομάδα αυτή να αποκτήσει ισχυρότερο λόγο και να είναι ικανή για ευρύτερες δραστηριότητες.
Αν σας ενδιαφέρει να συμμετέχετε σ’ αυτή την προσπάθεια, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο e-mail: g_boton@yahoo.gr. Θα ακολουθήσει συνάντηση για περαιτέρω ενημέρωση.
Σας ευχαριστούμε πολύ.
Αθήνα 4 -12 – 07
Αντιδιαβρωτικές και Αναδασωτικές Σπορές
Δημοσιεύσεις σχετικές με το θέμα.
1. Σπ. Ντάφης, ομότιμος καθηγητής Δασολογίας τού ΑΠΘ και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας:
Για τη μαύρη πεύκη, το εγχείρημα είναι σχετικά εύκολο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σπορές ή φυτεύσεις με μονοετή ή διετή φυτάρια, γυμνόρριζα ή βωλόφυτα (με ριζόχωμα)".
http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_10_07/10/2007_244075
2. Οι επιστημονικοί σύμβουλοι της Ελαιουργικής, κ.κ. Σφακιωτάκης από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Χανιωτάκης από το Δημόκριτο και Ποντίκης, Γεωπόνος, επισκέφθηκαν χθες τα γραφεία της ΕΑΣ Ηλείας - Ολυμπίας.
Συνέστησαν, στα επικλινή εδάφη τής περιοχής, να γίνει σπορά ψυχανθών και κριθαριού, ως πρώτο αντιδιαβρωτικό μέτρο, οι οποίες ταυτόχρονα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφή στο μέλλον.
http://www.paseges.gr/dynamic/contentLoader/showContentObject.jsf?contentObjectId=64a606b0-b9c0-448d-bbd2-d7c93efbdb92&topicId=1
3. Κώστας Α. Θάνος
Αναπλ. Καθηγητής, Τομέας Βοτανικής. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η αφαίρεση της καμένης ύλης αλλά και η δημιουργία ‘κορμοδεμάτων’ και ‘κορμοφραγμάτων’ για την ελάττωση του κινδύνου πλημμύρας δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση και μόνον περιορισμένη και ήπια εφαρμογή θα ήταν επιτρεπτή.
Επειδή, όπως αναφέρθηκε, το αναπαραγωγικό δυναμικό (δηλαδή τα διαθέσιμα σπέρματα) δεν είναι επαρκές για πλήρη ανάκαμψη του οικοσυστήματος προτείνεται να αναληφθεί προσπάθεια υποβοήθηση της φυσικής αναγέννησης με ήπιες παρεμβάσεις. Συγκεκριμένα, θα ήταν δυνατό να συγκροτηθεί ερευνητική ομάδα εργασίας για την παρακολούθηση και μελέτη της φυσικής αναγέννησης αλλά και τη συλλογή συγγενούς γενετικού υλικού (σπερμάτων από γειτονικά άκαυτα πευκοδάση) και είτε απ’ ευθείας σπορά είτε φύτευση αρτιβλάστων μαύρης πεύκης την επόμενη άνοιξη.. http://www.biology.uoa.gr/~cthanos/Papers/Dervenifire2000.pdf
4. Επίσημη έκθεση των ΗΠΑ υπέρ των, ενισχυτικών τής φυσικής, αντιπλημμυρικών αναδασώσεων με σβόλους σπόρων ντόπιων δασικών και μονοετών φυτών για την άμεση πρόληψη του ξεπλύματος του πολυτιμότατου χώματος από καταστροφικές πλημμύρες με ανυπολόγιστες καταστροφές ή και θύματα... Χρήσιμη στη γεωργία, την κτηνοτροφία και τα αστικά κέντρα !
http://www.volunteertaskforce.org/ppwatershed/default.htm http://www.epa.gov/owow/info/NewsNotes/issue77/77issue.pdf :
Seed ball scattering not only planted the seeds for new vegetation but also provided an avenue to educate and energize community members about watershed protection. - Η σπορά με σβώλους όχι μόνο ξαναέδωσε βλάστηση, αλλά άνοιξε μια λεωφόρο εκπαίδευσης και ενεργοποίησης των κοινοτήτων για την προστασία της υδροφόρας λεκάνης.
Αντιπλημμυρικές, Αναδασωτικές Σπορές για να ξαναπρασινίσει η περιοχή Σαϊττάς στο βουνό Τρόοδος στην Κύπρο: http://www.simerini.com.cy/nqcontent.cfm?a_id=309626 29-8-2007

5. Δ. Μπιλάλης, 30-10-07: Σπορά ψυχανθών, σιτηρών στα καμένα
«Έπρεπε να είμαστε έτοιμοι για ψυχανθή στα καμένα, ώστε να χρησιμοποιήσουμε την αμμωνία που υπάρχει εκεί». Στις πρώτες κύριες ενέργειες κατέταξε τη σπορά ψυχανθών, όπως ο βίκος, και σιτηρών, κυρίως κριθαριού στις καμένες εκτάσεις, που κάνουν και για ζωοτροφή. Τα φυτά αυτά θα συγκρατήσουν και το έδαφος προστατεύοντάς το από τη διάβρωση.
Μάλιστα, για μελλοντική προστασία από τις φωτιές πρότεινε τη δημιουργία γύρω από δάση ζωνών με λιβάδια ή χωράφια με κτηνοτροφικά φυτά, όπου αν μπει η φωτιά, μετά από 5-6 μέτρα σβήνει.
http://www.tharrosnews.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=12763&Itemid=32
6. Απευθείας σπορές: Διεθνής Ένωση για τη διατήρηση της φύσης (IUCN) - 2003.
6.2.3 Direct seeding
In many cases, the rate of natural succession is limited by the slow dispersal of seed across degraded landscapes. An obvious way to accelerate such successions is to deliberately reintroduce the seed.
Various forms of direct sowing have been used: in some cases the seed has been broadcast or sown by hand; in others it has been sown from aircraft. Usually the seed must be sown on bare soil so that it can establish quickly in weed-free conditions.
It can be carried out after sites have been burned.
The advantage of direct seeding is its low cost; there is no need to raise seedlings in nurseries and they can be spread across the landscape easily, including sites that might be difficult to reach when carrying boxes of seedlings.
Reference: Mergen et al. (1981); Allen (1997)
σελ. 36η στο αρχικό έγγραφο, 47η στο pdf, συνέκδοση το 2003 των WWF και International Union for Conservation of Nature and Natural Resources - IUCN
http://www.iucn.org/dbtw-wpd/edocs/FR-IS-005.pdf