Οι αντοχές του «ψηφιακού ακτιβισμού»

Οι πρώτες συστάσεις αυτού που αποκαλείται «ψηφιακός ακτιβισμός» με το ελληνικό κοινό, προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις: Ενθουσιασμό, περιέργεια, καχυποψία, αμφισβήτηση, ακόμη και άρνησή του.

Ολες προβλέψιμες. Αυτό που ακόμη είναι νωρίς για να προβλεφθεί είναι αν αυτή η νέα μορφή έκφρασης θα επιλέξει (και αν θα καταφέρει τελικά) να συνεργαστεί με τους αναγνωρισμένους θεσμούς, και κυρίως αν θα συμβάλει στην ανανέωση του δημόσιου πολιτικού διαλόγου με καινούρια θέματα και προτάσεις.

*Σε αυτό ελπίζει ο Αν. Πανταζόπουλος, λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος εκφράζει ενθουσιασμό για τα χαρακτηριστικά της κινητοποίησης για την Πάρνηθα. «Αυτός ο ενθουσιασμός, όμως, πρέπει να είναι γειωμένος με την πραγματικότητα», σπεύδει να προσθέσει.

Ενα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που αναγνωρίζει στην κινητοποίηση, είναι «η ανάδειξη της κεντρικότητας της έννοιας πολίτης, ο οποίος στρατεύεται για το κοινό συμφέρον». Επισημαίνει, όμως, πως «είναι πολύ σημαντικό η συνέχεια της κινητοποίησης να θεσμοποιηθεί σε μια σχέση διαλεκτικής έντασης με τους θεσμούς. Η κοινωνία των πολιτών να διατηρήσει την αυτονομία της αλλά να συνεργαστεί με την πολιτική κοινωνία, διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια αντιπολιτική εχθρότητα».

Διαπιστώνει πως στην κινητοποίηση υπήρξαν «τέτοιου τύπου μειοψηφικά φαινόμενα, απόρριψης της πολιτικής, καταδίκης ακόμα και του Κοινοβουλίου. Αυτή η αντίδραση είναι κατανοητή μέχρι ενός σημείου, αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνη για το ίδιο το οικολογικό πρόβλημα. Επιπλέον, μπορεί να γίνει ένα απολύτως βολικό εργαλείο ενός νεοφιλελεύθερου κράτους που θέλει να εκχωρεί αρμοδιότητες σε μη κυβερνητικές οργανώσεις για να αποποιείται των ευθυνών του. Παρά την γραφειοκρατική και εργαλειακή λογική που κυριαρχεί σήμερα τους φορείς της, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος σύμμαχος της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών κινημάτων τους».

*Για ένα μοναδικό παράδειγμα αυθόρμητης κινητοποίησης, που συγκρίνεται μόνο με 2-3 άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στην Ευρώπη, κάνει λόγο ο Σπύρος Νιάκας, μέλος του Συντονιστικού του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ. «Ηταν μια εμπειρία εντελώς ασύμμετρη σε σχέση με ό,τι έχουμε ζήσει στην Ελλάδα, που επιτεύχθηκε με εντελώς αποκεντρωμένο τρόπο οργάνωσης», αναφέρει. «Ηταν πολύ σημαντικό που υπήρχε ο αυθορμητισμός του κόσμου και η κατάλληλη αφορμή αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι τα ηλεκτρονικά εργαλεία (sms, e-mails) λειτούργησαν με γεωμετρικό τρόπο ανάπτυξης μεταφέροντας το μήνυμα παντού και ότι όλα έγιναν με πολύ οριζόντιο τρόπο, χωρίς κανείς να ηγηθεί».

Μια τέτοια κινητοποίηση θα χρειαζόταν πάρα πολύ καιρό προετοιμασίας για να γίνει από μια οργάνωση, διαβεβαιώνει. Οι υπάρχουσες οργανώσεις προβληματίστηκαν για το αν έπρεπε να κατέβουν ή όχι στο Σύνταγμα. «Εμείς, στο Φόρουμ, είπαμε ότι αφού υπήρχε το κίνημα, έπρεπε αν μη τι άλλο να κατέβουμε μαζί του για συμπαράσταση».

*«Ζήτημα πολιτικού προσανατολισμού και περιεχομένου αυτών των κινητοποιήσεων», διαπιστώνει από την άλλη πλευρά ο Π. Κωνσταντίνου, εκπρόσωπος της «Γένοβα 2001»:

«Τέθηκε απλοϊκά το ζήτημα "αναδάσωση τώρα". Το πράσινο, όμως, στην Αθήνα δεν είναι τόσο απλό. Υπάρχει το ζήτημα της κερδοσκοπίας του καπιταλισμού στη γη. Το θέμα δεν είναι μόνο να μοιράσουν κάποιοι σπόνσορες τη γη και να αρχίσουν να την αναδασώνουν. Ή το να τη μετατρέψει σε εμπορεύσιμους χώρους. Το πώς απαντάει κανείς στο "αναδάσωση τώρα" είναι τεράστιο θέμα, όχι "να ρίξουμε χιλιάδες δέντρα και τελειώσαμε"».

Πάντως, έτσι όπως έχει αναπτυχθεί η τεχνολογία μαζί με τη συσσώρευση της οργής του κόσμου η έκρηξη στο Διαδίκτυο ήταν αναμενόμενη, επισημαίνει κρατώντας αποστάσεις. «Είναι σαφές ότι δεν ήταν μόνο το Διαδίκτυο που κατέβασε τον κόσμο στον δρόμο. Εχουν παίξει ρόλο κινήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα και ο τύπος». Υπενθυμίζει, άλλωστε, πως «δεν είναι η πρώτη φορά που ένας ολόκληρος κόσμος που μάχεται με διάφορους τρόπους κατά του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες». Προηγήθηκαν π.χ. το αντιπολεμικό κίνημα του 2003 και οι κινητοποιήσεις του Σιάτλ το 1999, για τον συντονισμό των οποίων χρησιμοποιήθηκαν πολλά sites και forums στο Δίκτυο.

*Ως εργαλείο λειτουργίας της κοινωνίας των πολιτών, βλέπει την τελευταία κινητοποίηση του Διαδικτύου ο Παν. Βρυώνης, σύμβουλος του ΠΑΣΟΚ σε θέματα νέων τεχνολογιών. «Είναι μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία. Δεν νομίζω ότι είναι κίνημα. Δεν είναι κάτι ενιαίο. Είναι άνθρωποι με πολλές και διαφορετικές απόψεις. Υπάρχουν και απόψεις που είναι ακραίες, ρατσιστικές και άλλες. Δεν υπάρχει μια κοινή ιδεολογία. Τώρα, προς ποια κατεύθυνση θα λειτουργήσει στο μέλλον, είναι άλλο θέμα. Αν θα λειτουργήσει ώστε να παραγάγει προοδευτικές ιδέες, αυτό εξαρτάται από την ίδια την κοινωνία».

Οσο για τους παραδοσιακούς πολιτικούς, θεωρεί πως έχουν περιθώριο να κινηθούν σε αυτό τον χώρο, «αρκεί να το κάνουν χωρίς ιδιοτέλεια -κάτι που θα φανεί στη διαδρομή του καθενός. Αν κάποιος είναι καιροσκόπος, τότε με τον ίδιο τρόπο θα ασχοληθεί είτε με την ανεργία είτε με την παιδεία είτε με κάποιο άλλο σοβαρό ζήτημα. Αν το κάνει σωστά, σημαίνει ότι το ραντάρ του πιάνει και αυτόν τον χώρο».

Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΓΓ. ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ

E-NET Kυριακάτικη Ελευθεροτυπία