Επίκαιρες αφίσες προπαγάνδας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Οι επιτακτικές ανάγκες ενός πολέμου αναγκάζει μια κοινωνία ή χώρα να αναθεωρήσει πολλά αυτονόητα της καθημερινής ειρηνικής ζωής. Η ενεργοβόρα και πολυδάπανη στρατιωτική μηχανή απαιτεί θυσίες και πολλούς υποχρεωτικούς ή εθελοντικούς περιορισμούς και υποχρεώσεις στα μετόπισθεν από τη μάζα των αμάχων. Αυτές οι επιτακτικές ανάγκες έχουν αποτυπωθεί στις προπαγανδιστικές αφίσες, κυρίως κατά την περίοδο των δύο παγκοσμίων πολέμων, που στόχευαν στον πατριωτισμό των πολιτών σε όποιες περιπτώσεις η υποχρεωτικότητα και η επίταξη δεν μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές.

Οι πιο πετυχημένες τέτοιες ιστορικές αφίσες ήταν των Αμερικάνων και των Καναδών, οι οποίες, σχεδιασμένες από επαγγελματίες και δημοφιλείς γραφίστες, παρήγαγαν μεγάλη γκάμα έξυπνων σλόγκαν και ιδεών για ορθολογική διαχείριση των πόρων και των αγαθών σε περίοδο σπάνης και μεγάλων αναγκών και οι οποίες, βλέποντάς τες σήμερα, μας εντυπωσιάζουν για την αναπάντεχη επικαιρότητά τους, ίσως και διαχρονικότητά τους, σε μια εποχή που η υπερκατανάλωση και η σπατάλη ενέργειας και φυσικών πόρων πλησιάζουν τα όρια του πλανήτη και της κοινωνικής ευημερίας μας.

Ας δούμε λοιπόν, κάποιες αντιπροσωπευτικές από αυτές και ας προβληματιστούμε πάνω στην επικαιρότητα των σλόγκαν τους.

Victory Gardens (poster by Morley, World War II)

Μια κίνηση στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων πολέμων να μειώσουν το βάρος του επισιτισμού των στρατιωτών, με το να καλλιεργεί ο καθένας πολίτης την τροφή του στον κήπο του, συλλογικά στις γειτονιές, στα πάρκα, κλπ, ώστε οι τροφές στην αγορά να είναι όσο το δυνατόν πιο πολύ διαθέσιμες στον στρατό και γενικά να μην υπάρχει έλλειψη σε αυτές..

Το εγχείρημα είχε μεγάλη επιτυχία (περιπου 20.000.000 τέτοιοι κήποι δημιουργήθηκαν) και υπολογίζεται πως παρήχθησαν ατομικά ποσότητες ίσες σχεδόν με την εμπορική παραγωγή.

http://en.wikipedia.org/wiki/Victory_garden

Μια ιδέα που δεν θα ήταν καθόλου άσχημη, αν οι πόλεις μας είχαν πιο ανθρώπινο πρόσωπο με ελεύθερους χώρους, οπωροφόρα δέντρα και όχι καλλωπιστικά, κλπ. Θα ήταν αυτάρκεις και όχι άμεσα εξαρτώμενες από την ύπαιθρο για την διατροφή. Ενας πόλεμος ή οποιαδήποτε εκτεταμένη ανωμαλία στην σημερινή παραγωγική διαδικασία και διανομή θα χτυπήσει ανελέητα τις 100% εξαρτημένες μεγαλουπόλεις, που τρέφονται από τα ράφια των σούπερ μάρκετ και καθόλου από την κατά 90% τσιμεντοποιημένη γη τους.


Καναδικό πόστερ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τις σπατάλες και να κάνουν οικονομία, αγοράζοντας τα απολύτως αναγκαία και να προσφέρουν για τις ανάγκες του πολέμου.

Αυτή η αφίσα κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αυτούσια και σήμερα από τα αντικαταναλωτικά κινήματα, καλώντας τους πολίτες σε έναν άλλο τρόπο και μοντέλο ζωής.


Αυτή η γνωστή αφίσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου προτρέπει τους πολίτες να κουβαλούν οι ίδιοι στα χέρια τους τα αγαθά που αγοράζουν και όχι με μεταφορικό μέσο, το οποίο και βενζίνη καταναλώνει και ανταλλακτικά απαιτεί η συχνή χρήση του, πράγματα που θα τα στερήσουμε από τις ανάγκες του Στρατού στον πόλεμο. Αλλωστε και οι ίδιοι οι στρατιώτες, κουβαλούν πάντα μαζί τους τα άμεσης ανάγκης πράγματα στις εξαρτήσεις τους….

Και αυτή η αφίσα ξαναγίνεται επίκαιρη σήμερα μέσα από τους προβληματισμούς για την ελαχιστοποίηση της χρήσης του ΙΧ. Κάτι που δυστυχώς οι σημερινές εξελίξεις στην αγορά και οι εξαπλώσεις των μεγακαταστημάτων, κυρίως εκτός πόλης, μαραζώνουν την αγορά της γειτονιάς και μας αναγκάζουν να είμαστε εξαρτημένοι από την αυτοκίνηση για να κάνουμε ψώνια για όλη τη βδομάδα με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ποιότητα ζωής στην πόλη….


Weimer Pursell, 1943

Άλλη μια καμπάνια για οικονομίες στα αγαθά την περίοδο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου στα μετόπισθεν στις ΗΠΑ. Η ατάκα διαχρονική και πολύ έξυπνη: Όταν οδηγάς μόνος (χωρίς να μοιράζεσαι το αμάξι και την βενζίνη) είναι σαν να εξυπηρετείς τον ίδιο τον Χίτλερ, γιατί κάνεις άσκοπη σπατάλη βενζίνης και ανταλλακτικών, τα οποία είναι πολύτιμα για τα μηχανοκίνητα άρματα και οχήματα του στρατού.

Μια ιδέα που κατά καιρούς έρχεται και σήμερα στο προσκήνιο, είτε άνωθεν, είτε από τα κάτω με ατομικές πρωτοβουλίες, που το κυκλοφοριακό, η ρύπανση και η απειλή εξάντλησης του πετρελαίου έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Αλλά ούτως ή άλλως αποτελεί ημίμετρο, μια και η λύση στις μεγαλουπόλεις είναι η προώθηση και ανάπτυξη των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, σε ατομικό δε επίπεδο του ποδηλάτου και άλλων σχετικών μέσων, από πατίνια μέχρι και τα segways.


Η διανομή αγαθών με δελτίο.

Μια αφίσα των ΗΠΑ την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που καλούσε σε τήρηση των δελτίων στην διατροφή για είδη τα οποία παρουσίαζαν συχνότερα ελλείψεις.

Το θέμα αυτό είναι επίκαιρο σε πλανητικό επίπεδο με την τεράστια ανισοκατανομή πόρων, οι οποίοι κρατούν σε υπερκαταναλωτικά επίπεδα τις χώρες της Δύσης και στα όρια της φτώχειας ή του λιμού τον Τριτο Κόσμο.