Θεός ή Πανδώρα (where you gunna run to?)

Greenhouse hell: Αφροδίτη (Space Daily)

Το τεύχος του Αυγούστου του Physics Today είχε ένα ενδιαφέρον άρθρο της Barbara Goss Levi, επισκόπηση προτάσεων μέτρων γεωμηχανικής που πολλοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να ληφθούν στο μέλλον, στην περίπτωση που το πρόβλημα της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας οξυνθεί. Παρεμβάσεις που προτείνονται να εφαρμοστούν σε πλανητική κλίμακα, που δεν αποτελούν κομμάτια σεναρίων επιστημονικής φαντασίας, αλλά δείχνουν ξεκάθαρη την εικόνα της θλιβερής πραγματικότητας – από πολλές όψεις.

Η πρώτη ομάδα μέτρων αφορά σε μετατροπή του albedo (της λευκαύγειας) του πλανήτη, δηλαδή του βαθμού ανακλαστικότητας της επιφάνειας της Γης.

Ο νομπελίστας Paul Crutzen από το Ινστιτούτο Max Planck για τη Χημεία, προτείνει να γίνει «ένεση» στην ατμόσφαιρα 2 μεγατόνων διοξειδίου του θείου (SO2). Τα μόρια του SO2 θα συνενωθούν σε σωματίδια στην στρατόσφαιρα και θα παραμείνουν εκεί για μερικά χρόνια, αντανακλώντας την ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα τη μείωση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας για κάποιο διάστημα. Αυτό συμβαίνει και στη φύση με τις ισχυρές ηφαιστειακές εκρήξεις, όπως του Pinatubo στις Φιλιππίνες το 1991, που εκτόξευσε 17 μεγατόνους SO2 σε ύψος 18 χιλιομέτρων και είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί παροδικά η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας κατά 0,5 βαθμούς C.

Pinatubo, 1991 (NASA)

Το αντίπαλο δέος επισημαίνει τις αρνητικές επιπτώσεις της έκρηξης του Pinatubo, αφού επέφερε ενίσχυση της μείωσης του όζοντος πάνω από τους πόλους και ανεπιθύμητες μεταβολές του κλίματος σε περιφερειακό επίπεδο. Επίσης, πολλοί υποστηρίζουν ότι το μέτρο - στο σύνολό του - εκτός της θερμοκρασίας δεν θα επηρεάσει τις υπόλοιπες αρνητικές επιπτώσεις από την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου.

(AZstarnet)

Μετατροπή του albedo της Γης προτείνει και ο αστρονόμος Roger Angel από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας. Αυτός, θεωρεί καλό να στείλουμε σε τροχιά γύρω από τη Γη τρισεκατομμύρια ανακλαστικά καλύμματα, διαμέτρου 0,6 μέτρα το καθένα. Υπολογίζει μάλιστα ότι, για να αντισταθμιστεί το αποτέλεσμα της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα στη μεταβιομηχανική εποχή, θα χρειαστούν 20 εκατομμύρια τόνοι από τα καλύμματα αυτά. Το κόστος μερικά τρισεκατομμύρια δολάρια.

(Woods Hole Oceanographic Institution)

Η δεύτερη ομάδα μέτρων σχετίζεται με την απευθείας αφαίρεση του CO2 από την ατμόσφαιρα. Όχι μόνο στην πηγή τους, σε καμινάδες μονάδων παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη, ή μέσω αναδασώσεων, αλλά και μέσω της λίπανσης των ωκεανών με σίδηρο (ocean iron fertilization). Αυτή θα βοηθήσει στην ανάπτυξη φυτοπλαγκτόν, το οποίο θα αφαιρεί με φωτοσύνθεση το CO2 από την ατμόσφαιρα και θα απελευθερώνει οξυγόνο. Ήδη έχουν γίνει 12 πειράματα σε διάφορα σημεία στους ωκεανούς, αλλά με σημειακά και περιορισμένα αποτελέσματά, ώστε να μπορέσουν να εξαχθούν συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα εφαρμογής σε πλανητικό επίπεδο.

Αξιοσημείωτο: η τεχνολογία αυτή, εξαιτίας του χαμηλού κόστους έχει πολλές εταιρείες – μνηστήρες που φλερτάρουν μαζί της. Ο Anthony Michaels από την Proteus Environmental Technologies στο Los Angeles είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός, και τονίζει ότι το CO2 θα επιστραφεί μέσω φυσικών διαδικασιών στην ατμόσφαιρα, μετά από μερικές δεκαετίες ή αιώνες, αναβάλλοντας έτσι το πρόβλημα. Και οι περιβαλλοντικές της επιπτώσεις δύσκολο να εκτιμηθούν.

Τέλος, η τρίτη ομάδα μέτρων αποτελεί παρεμβάσεις στον κύκλο αποσάθρωσης των πετρωμάτων. Ο Kurt House από το Πανεπιστήμιο Harvard, προτείνει την αύξηση της αλκαλικότητας των ωκεανών, με την αφαίρεση υδροχλωρικού οξέος, χρησιμοποιώντας ηλεκτροχημικά μέσα και – στη συνέχεια - την εξουδετέρωσή του από πυριτικά πετρώματα. Η αύξηση της αλκαλικότητας θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της απορρόφησης του CO2, που πέφτει στην επιφάνειά των ωκεανών, μέσα σε σταγόνες νερού, με τη μορφή αραιού ανθρακικού οξέος.

Όλα αυτά μου ακούγονται μεγαλεπήβολα και πομπώδη. Και φοβάμαι σχετικά επικίνδυνα, καθώς ίσως μας καθησυχάζουν λίγο, μας κάνουν να μην δράσουμε προληπτικά, όπως επισημαίνει ο Raymond Pierrehumbert από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ανάμεσα στις λογικές φωνές, αυτή του Ralph Cicerone, Προέδρου της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των Η.Π.Α., που υπογραμμίζει την ανάγκη αξιολόγησης και ελέγχου των προτεινόμενων μεθόδων από ανεξάρτητους φορείς, με συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του κοινού. Τον κίνδυνο εμπορευματικοποίησης των τεχνολογιών από τεχνικά ανεπαρκείς εταιρείες, με στόχο τη κερδοσκοπία και μόνο, επισημαίνει ο David Keith από το Πανεπιστήμιο του Calgary.

Όσοι προσπάθησαν να το παίξουν Θεός κατέληξαν Πανδώρες. Πιο ήσυχο ύπνο μου χαρίζει το να ξέρω ότι λαμβάνονται με νηφαλιότητα και σιγουριά σχετικά μέτρα, παρά να ξέρω ότι μόλις ξημερώσει κάποιοι θα αδειάσουν μεγατόνους διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα, ότι όταν περπατώ στο δρόμο, τρισεκατομμύρια καλύμματα στέκονται σαν καρμανιόλες στον ουρανό πάνω από την κεφάλα μου, ότι κάποιοι λιπαίνουν του ωκεανούς, μαζικά και σε τέτοια κλίμακα, που τίποτα δεν με προστατεύει από πιθανές ‘σούπερ-ανθοφορίες’ τοξικών αλγών και ότι κάποιοι άλλοι παίζουν με τη χημεία των θαλασσών σε κλίμακα γιγατόνων.

Και δεν μπορώ να μην σκεφτώ ότι τέτοιες προτάσεις δεν θα καταλήξουν (έστω και άθελα) να είναι εκ του πονηρού, έτσι ώστε όταν στο μέλλον έχω, εγώ ή τα παιδιά μου, το μαχαίρι στο λαιμό, κάποιες – Πανδώρες επιμένω – θα τα πιάσουν από την καλή.

---------

Sinnerman - Nina Simone / Felix da Housecat



Sinnerman where you gunna run to?
...
So I run to the river it was boilin
I run to the sea it was boilin
I run to the sea it was boilin
All on that day
...
Sinnerman you oughta be prayin
Oughta be prayin sinnerman
Oughta be prayin all on that day
.